Zatrzymanie to środek przymusu stosowany przez Policję i inne uprawnione służby (Centralne Biuro Antykorupcyjne, Centralne Biuro Śledcze, Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego i inne), który może trwać do 72 godzin. Polega na pozbawieniu wolności osoby podejrzanej o popełnienie przestępstwa i gdy istnieją przesłanki co do tego, że podejrzany ukryje lub zatrze ślady popełnionego czynu.
Zatrzymanego należy zwolnić:
- gdy ustanie przyczyna zatrzymania
- jeśli w ciągu 48 godzin od momentu zatrzymania nie zostanie przekazany do dyspozycji sądu
- jeżeli w ciągu 24 godzin od przekazania do dyspozycji sądu zatrzymanemu nie dostarczono postanowienia o zastosowaniu wobec niego tymczasowego aresztowania
- na polecenie sądu lub prokuratora
Podczas zatrzymania policjant ma obowiązek podania stopnia służbowego, imienia i nazwiska oraz podstawy prawnej i przyczyny podejmowanych czynności służbowych. Każdy nieumundurowany funkcjonariusz jest zobowiązany do okazania legitymacji służbowej (na żądanie osoby wobec której dokonuje czynności, okazać legitymacje w taki sposób aby możliwe było odnotowanie zawartych w niej danych).
Zatrzymanemu należy umożliwić niezwłocznie nawiązanie kontaktu z adwokatem lub radcą prawnym, jak i bezpośrednią rozmowę. Jedynie w wyjątkowych okolicznościach funkcjonariusz może być obecny przy rozmowie.
Na żądanie zatrzymanego, funkcjonariusz ma obowiązek powiadomić osobę najbliższą, pracodawcę, szkołę, uczelnię i dowódcę.
Każdy zatrzymany ma prawo do złożenia zażalenia do sądu dotyczącego kontroli słuszności, legalności i prawidłowości zatrzymania. W przypadku stwierdzenia przez sąd niesłusznego zatrzymania można dochodzić zadośćuczynienia i odszkodowania. Istnieje również możliwość niezależnego złożenia zażalenia do prokuratora, skarżąc się na sposób dokonania zatrzymania lub warunki w jakich przebywa zatrzymany.
Podczas zatrzymania należy zachować spokój i wypełniać polecenia funkcjonariuszy wykonujących czynności służbowe, jednocześnie pamiętając o przysługujących prawach.
Należy zapamiętać ja najwięcej szczegółów: gdzie zostanie przewieziony zatrzymany, osoby będące przy zatrzymaniu powinny zapamiętać stopień, imię i nazwisko, formację oraz jednostkę funkcjonariuszy biorących udział w zatrzymaniu, głównie osoby, która kierowała czynnościami. Należy uzyskać informację do jakiej jednostki organizacyjnej Policji doprowadzona zostanie osoba zatrzymana.
Bardzo często zdarza się że zatrzymany jest namawiany do przyznania się i złożenia wniosku o dobrowolne poddanie się karze, często uzależniając to od zwolnienia. Z podejmowaniem wszelkich decyzji należy poczekać do przyjazdu adwokata. W szczególności należy zachować milczenie w zakresie okoliczności sprawy i bezwzględnie powstrzymać się od prób wyjaśniania sprawy.
Każde zatrzymanie jest inne i nie każde wymaga kontaktu z adwokatem. Powinno się jednak pamiętać, że każdy zatrzymany ma do tego prawo i w przypadku pojawienia się jakichkolwiek wątpliwości należy bezzwłocznie zażądać kontaktu z adwokatem. Zatrzymany powinien znać lub mieć przy sobie dane kontaktowe do adwokata, ponieważ funkcjonariusz nie ma obowiązku udostępnienia numeru zatrzymanemu.
Niekiedy zdarza się, że wobec zatrzymanego są stosowane różne formy nacisku np. symulowanie posiadania wiedzy na temat okoliczności sprawy, osoby zatrzymanej, jej bliskich, a czasem nawet wymuszania określonych oświadczeń. W takim przypadku należy zażądać bezzwłocznego kontaktu z adwokatem, jednocześnie należy domagać się zaprzestania stosowania działań niezgodnych z prawem.
W przypadku przesłuchania w charakterze świadka należy pamiętać, że przesłuchiwanemu przysługuje prawo do odmowy odpowiedzi na zadawane pytania jeżeli udzielenie odpowiedzi mogłoby narazić osobę przesłuchiwaną lub osoby bliskie. Osobie bliskiej przysługuje prawo odmowy zeznań w całości. Przed składaniem zeznań lub wyjaśnień należy zażądać uczestnictwa adwokata i w przypadku decyzji odmownej powinno się złożyć oświadczenie o swoim żądaniu do protokołu. W przypadku jakichkolwiek wątpliwości co do treści przedstawionych dokumentów nie należy ich podpisywać.
Tymczasowe aresztowanie to izolacyjny środek zapobiegawczy, stosowany wobec podejrzanych/oskarżonych, na oznaczony z góry czas. Celem aresztu jest zapewnienie prawidłowego i niezakłóconego przebiegu postępowania. Tymczasowe aresztowanie może być zastosowane jedynie przez sąd.
Podejrzany jest to osoba, wobec której wydano postanowienie o przedstawieniu jej zarzutów lub postawiono zarzut w związku z przesłuchaniem w charakterze podejrzanego, natomiast oskarżony to osoba przeciwko której wniesiono do sądu akt oskarżenia.
Areszt może zostać zastosowany w przypadku gdy istnieje uzasadniona potrzeba zabezpieczenia prawidłowego toku postępowania, gdy istnieją dowody wskazujące na duże prawdopodobieństwo popełnienia zarzucanego czynu lub możliwość popełnienia nowego przestępstwa. Areszt może zostać zastosowany również gdy podejrzanemu grozi surowy wymiar kary. Tymczasowe aresztowanie ma zapobiec ucieczce, ukrywaniu się lub matactwu.
Maksymalnie sąd może zastosować 3 miesiące tymczasowego aresztowania, ale czas ten może zostać przedłużony. Znany jest przypadek gdy tymczasowe aresztowanie trwało 12 lat.
W przypadku zastosowania przez sąd tymczasowego aresztowania podejrzanemu przysługuje prawo do złożenia zażalenia.
Podczas aresztu podejrzany ma możliwość nieograniczonego kontaktu z ustanowionym w sprawie adwokatem- widzenia bez obecności osób trzecich oraz kontakt korespondencyjny.
Tymczasowo aresztowany ma prawo do przynajmniej jednego widzenia z osobą bliską w miesiącu. Zgody na widzenie udziela organ, w którego dyspozycji pozostaje podejrzany. Zgoda na widzenie może nie zostać udzielona w przypadku gdy zachodzi obawa o utrudnianie postępowania lub popełnienie przestępstwa, głównie podżeganie do popełnienia przestępstwa.
Za niesłuszne aresztowanie lub zatrzymanie poszkodowanemu przysługuje prawo odszkodowania i zadośćuczynienia.
______________________
źródło: Kancelaria Sadkowski i Wspólnicy (http://zatrzymanie.pl)
