Prawo łaski wynika z art. 139 Konstytucji RP. Zgodnie z zapisem, Prezydent może skorzystać z przysługującego mu prawa ułaskawienia wobec osób skazanych. Wyjątkiem są tylko osoby, które skazał Trybunał Stanu.

Prawo łaski- jakie masz możliwości w ramach prezydenckiego ułaskawienia?

Ułaskawienie pełni rolę korekty wyroku. W sytuacji, kiedy sąd orzeka winę, zapada wyrok i następuje odbycie kary, uznany za winnego może skierować do Prezydenta RP wniosek o ułaskawienie. Prawo łaski nie będzie oznaczało dla niego uniewinnienia, może natomiast oznaczać darowanie orzeczonej kary lub jej złagodzenie. W zakresie kompetencji prezydenckiego prawa łaski jest szereg dopuszczalnych rozwiązań: darowanie kary, skrócenie kary, zamiana kary na zwolnienie warunkowe, zmiana orzeczenia pozbawienia wolności na grzywnę finansową, bądź zmiana z kary pozbawienia wolności na karę jej ograniczenia.

Istotne okoliczności sprawy

Podczas podejmowania decyzji o ułaskawieniu, pod uwagę bierze się szereg związanych ze sprawą okoliczności. To między innymi postępowanie skazanego w zakładzie karnym, jego zachowanie po orzeczeniu wyroku, długość kary, którą osadzony już odbył, warunki rodzinne, stan zdrowia, ewentualne zadośćuczynienie krzywdy, którą wyrządził lub chęci zadośćuczynienia oraz wyjątkowe okoliczności towarzyszące, które nastąpiły po ogłoszeniu wyroku.

Procedura

Prezydent może skorzystać z prawa łaski właściwie na każdym etapie toczącego się postępowania oraz po jego zakończeniu. Wielu specjalistów w tym miejscu podkreśla jednak, że prawo łaski w przypadku oskarżonych, w stosunku do których postępowanie procesowe nie zostało zakończone może być pochopne i może stanowić przedwczesną ingerencję.

Rodzaje postępowania przy ułaskawieniu

Można wyróżnić dwa rodzaje postępowania: postępowanie na mocy prośby o ułaskawienie oraz postępowanie z urzędu.

Postępowanie na mocy prośby odbywa się z inicjatywy skazanego lub osoby upoważnionej – może nią być obrońca, prokurator lub bliscy. Wniosek składany jest do sądu, który orzekał w pierwszej instancji. W okresie nieprzekraczającym 2 miesięcy od dnia złożenia wniosku sąd zobowiązany jest do rozpoznania. Istotnym jest fakt, iż skład orzekający musi być taki sam, jak w pierwotnym postępowaniu. Następnie, jeśli sprawa toczyła się także w sądzie drugiej instancji, sąd ma obowiązek przesłać tam akta sprawy z wnioskiem o wydanie opinii. Jeśli przynajmniej jedna z opinii jest pozytywna, akta sprawy trafiają na biurko Prokuratora Generalnego. I to on bezpośrednio przedstawia akta sprawy, opinię oraz wniosek o ułaskawienie Prezydentowi. W toku dalszego postępowania, Prezydent podejmuje decyzję o ułaskawieniu lub odmowie.

Postępowanie z urzędu następuje na wniosek Prokuratora Generalnego lub Prezydenta. W toku postępowania nie jest konieczne opiniowanie przez sądy, które orzekały w sprawie. Jedynym warunkiem w tym przypadku jest konieczność wnikliwego zapoznania się przez Prezydenta z aktami sprawy.

Procedura – krok po kroku

• Wniosek pisze skazany, jego obrońca lub krewni (rodzice, dzieci, wnuki, małżonek, rodzeństwo lub osoba pozostająca w pożyciu).
• Wniosek składany jest do kancelarii Prezydenta za pośrednictwem sądu pierwszej instancji.
• Jeśli sąd wyda negatywną opinię, procedura zostaje przerwana – w oczach sądu skazany nie zasługuje na prawo łaski. Jeśli opinia jest pozytywna, wniosek może trafić na biurko prezydenckie. Jeśli w postępowaniu brał udział sąd drugiej instancji, opinie wydają oba sądy i aby wniosek przeszedł do kolejnego etapu i trafił do rąk Prezydenta, przynajmniej jedna z nich musi być pozytywna.
• Orzeczenie sądu w sprawie wniosku u ułaskawienie wydane być powinno w okresie 2 miesięcy od dnia złożenia wniosku.

Co powinien zawierać wniosek?

• Sygnatura akt sprawy.
• Pismo powinno być adresowane do Prezydenta RP za pośrednictwem… – tu adres sądu, który orzekał w sprawie.
• Uzasadnienie wniosku – wyjaśnienie sytuacji, argumenty potwierdzające zasadność wniosku.
• Czytelny podpis.