Konstytucja gwarantuje każdemu obywatelowi prawo do dwuinstancyjnego postępowania. Dwuinstancyjne postępowanie gwarantuje stronie postępowania możliwość odwołania się do drugiej instancji jeżeli orzeczenie sądu pierwszej instancji jest niesatysfakcjonujące. Dwuinstancyjne postępowanie zapewnia rzetelność w rozpatrywaniu sprawy i umożliwia naprawę ewentualnych błędów, które mogły nastąpić podczas postępowania w pierwszej instancji.

Odwołanie od decyzji sądu pierwszej instancji wnosi się do organu wyższego rzędu w hierarchii. Orzeczenie sądu pierwszej instancji można zaskarżyć w części lub w całości, można również zaskarżać uzasadnienie orzeczenia. Należy pamiętać, że strona postępowania może zaskarżać wyłącznie te orzeczenia, które naruszają jej prawa i są dla niej krzywdzące.

Jakie orzeczenia można zaskarżać?

• Wyrok (jest to orzeczenie wydane przez sąd, rozstrzyga winę lub niewinność oskarżonego)
• Postanowienie (wydawane jest w kwestiach mniej istotnych i może dotyczyć różnych elementów procesu)
• Zarządzenie (decyzja o charakterze porządkowym)

Jakie są środki zaskarżania?

• Apelacja, która służy do zaskarżania wyroku
• Zażalenie- jest środkiem odwoławczym, który służy do zaskarżana postanowień i zarządzeń. Można je złożyć jedynie na postanowienia i zarządzenia, które uniemożliwiają uzyskanie wyroku, oraz te szczegółowo opisane w kodeksie postępowania karnego (art 459) oraz kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia (art. 103).
• Sprzeciw- służy do zaskarżania postanowień i zarządzeń wydanych przez referendarza sądowego. W przypadku wniesienia przez stronę sprzeciwu postanowienie lub zarządzenie traci swoją moc. W przypadku wyroku nakazowego wniesienie sprzeciwu również spowoduje, że wyrok nakazowy straci moc, wtedy sprawa będzie rozpatrywana w normalnym trybie.

Jakie kroki trzeba podjąć przed złożeniem zaskarżenia?

W przypadku chęci złożenia apelacji konieczne jest złożenie wniosku o sporządzenie na piśmie i doręczenie uzasadnienia wyroku. Strona ma na to 7 dni od daty ogłoszenia wyroku lub w przypadku gdy ustawa przewiduje doręczenie wyroku- 7 dni od daty doręczenia wyroku. Wyjątek stanowią postępowania przyspieszone o przestępstwa (3 dni) oraz postępowania przyspieszone o wykroczenia (wniosek należy złożyć do protokołu po ogłoszeniu wyroku). W przypadku postępowań o wykroczenia, jeżeli uzasadnienie zostało przedstawione, ze względu na rejestrowanie rozprawy, wyłącznie ustnie, strona może w terminie 7 dni od daty ogłoszenia wyroku złożyć pisemny wniosek o sporządzenie i przekazanie uzasadnienia wyroku.
W składanym wniosku należy wskazać, czy dotyczy on całości wyroku, czy poszczególnych czynów, których popełnienie zarzucono oskarżonemu.
Przy składaniu zażalenia lub sprzeciwu nie jest konieczne podejmowanie jakichkolwiek dodatkowych działań.

Jakie elementy musi zawierać apelacja lub zażalenie?

• wskazanie sądu do którego zaskarżenie jest kierowane
• sygnatura sprawy
• dane składającego zażalenie (imię, nazwisko, adres zamieszkania)
• wskazanie zaskarżanego rozstrzygnięcia
• sformułowanie zarzutów pod adresem zaskarżanego rozstrzygnięcia
• podanie oczekiwanego rozwiązania
• nieobowiązkowo- wskazanie nowych dowodów w sprawie
• datę i odręczny podpis

Zaskarżenie powinno zostać zaadresowane do sądu drugiej instancji, ale złożone do sądu który wydał zaskarżane orzeczenie.