Ustawa o pomocy społecznej nie przewiduje specjalnych świadczeń dla osób opuszczających zakłady karne. Wszelka pomoc odbywa się na zasadach ogólnych. Osobom i rodzinom, które znajdują się w trudnej sytuacji życiowej pomocy udzielają ośrodki pomocy społecznej w miejscu zamieszkania.

Aby otrzymać pomoc konieczne jest spełnienie dwóch warunków:

1. Wnioskujący musi znajdować się w trudnej sytuacji finansowej, co oznacza głównie spełnienie kryterium dochodowego gdzie miesięczny dochód nie może przekroczyć (Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 11 lipca 2018 r. w sprawie zweryfikowanych kryteriów dochodowych oraz kwot świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej, które weszło w życie 1 października 2018; kryterium dochodowe zmienia się raz na trzy lata).
a) dla osoby samotnie gospodarującej – w wysokości 701 zł,
b) dla osoby w rodzinie – w wysokości 528 zł;

2. Musi istnieć minimum jeden z poniższych powodów lub inna niż wymieniona okoliczność, będąca uzasadnieniem do udzielenia pomocy społecznej:

• ubóstwo
• sieroctwo
• bezdomność
• niepełnosprawność
• długotrwała lub ciężka choroba
• przemoc w rodzinie
• potrzeby ochrony macierzyństwa lub wielodzietności
• bezradność w sprawach opiekuńczo- wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego, zwłaszcza w rodzinach niepełnych lub wielodzietnych
• trudności w przystosowaniu do życia po zwolnieniu z zakładu karnego
• alkoholizm lub narkomania

Aby uzyskać świadczenia, należy do właściwego Ośrodka Pomocy Społecznej złożyć odpowiednio umotywowane podanie. Przed wydaniem decyzji pracownik OPS przeprowadza wywiad środowiskowy podczas którego określa rzeczywistą sytuację majątkową i rodzinną wnioskującego.

Osoby zwolnione z zakładów karnych mogą ubiegać się o przyznanie świadczenia pieniężnego (zasiłku stałego, okresowego lub celowego) lub o świadczenia niepieniężne takie jak pomoc rzeczowa, poradnictwo specjalistyczne, schronienie, posiłek, ubranie, pomoc w uzyskaniu zatrudnienia lub składki na ubezpieczenie zdrowotne.

Zasiłek stały

Zasiłek stały przysługuje:
1) pełnoletniej osobie samotnie gospodarującej, niezdolnej do pracy z powodu
wieku lub całkowicie niezdolnej do pracy, jeżeli jej dochód jest niższy od
kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej;
2) pełnoletniej osobie pozostającej w rodzinie, niezdolnej do pracy z powodu wieku
lub całkowicie niezdolnej do pracy, jeżeli jej dochód, jak również dochód na osobę w rodzinie są niższe od kryterium dochodowego na osobę w rodzinie.

Zasiłek stały ustala się w wysokości:
1) w przypadku osoby samotnie gospodarującej – różnicy między kryterium dochodowym osoby samotnie gospodarującej a dochodem tej osoby, z tym że kwota zasiłku nie może być wyższa niż 701 zł miesięcznie;
2) w przypadku osoby w rodzinie – różnicy między kryterium dochodowym na osobę w rodzinie a dochodem na osobę w rodzinie.

Kwota zasiłku stałego nie może być niższa niż 30 zł miesięcznie.

Przy ustalaniu uprawnienia oraz wysokości zasiłku stałego do dochodu nie wlicza się kwoty zasiłku okresowego.

Zasiłek okresowy

Zasiłek okresowy przysługuje w szczególności ze względu na długotrwałą chorobę, niepełnosprawność, bezrobocie, możliwość utrzymania lub nabycia uprawnień do świadczeń z innych systemów zabezpieczenia społecznego:
1) osobie samotnie gospodarującej, której dochód jest niższy od kryterium
dochodowego osoby samotnie gospodarującej;
2) rodzinie, której dochód jest niższy od kryterium dochodowego rodziny.

Zasiłek okresowy ustala się:
1) w przypadku osoby samotnie gospodarującej – do wysokości różnicy między
kryterium dochodowym osoby samotnie gospodarującej a dochodem tej osoby, z tym że miesięczna kwota zasiłku nie może być wyższa niż kwota kryterium dochodowego na osobę w rodzinie;
2) w przypadku rodziny – do wysokości różnicy między kryterium dochodowym rodziny a dochodem tej rodziny.
3. Kwota zasiłku okresowego ustalona zgodnie z ust. 2 nie może być niższa niż
50% różnicy między:
1) kryterium dochodowym osoby samotnie gospodarującej a dochodem tej osoby;
2) kryterium dochodowym rodziny a dochodem tej rodziny.

Kwota zasiłku okresowego nie może być niższa niż 20 zł miesięcznie.

Okres, na jaki jest przyznawany zasiłek okresowy, ustala ośrodek pomocy społecznej na podstawie okoliczności sprawy.

Zasiłek celowy

Zasiłek celowy przyznawany jest w celu zaspokojenia niezbędnej potrzeby bytowej. Może być przyznany w szczególności na pokrycie części lub całości kosztów zakupu żywności, leków i leczenia, ogrzewania, w tym opału, odzieży, niezbędnych przedmiotów użytku domowego, drobnych remontów i napraw w mieszkaniu, a także kosztów pogrzebu.
Osobom bezdomnym i innym osobom niemającym dochodu oraz możliwości uzyskania świadczeń na podstawie przepisów o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych może być przyznany zasiłek celowy na pokrycie części lub całości wydatków na świadczenia zdrowotne.

Lokale socjalne

Każda osoba, która nie posiada tytułu prawnego do żadnego lokalu może się ubiegać o przyznanie lokalu mieszkalnego będącego w zasobach gminy. Gminy są zobowiązane do tego aby osobom o niskich dochodach zapewnić lokale socjalne.

Aby otrzymać lokal socjalny należy spełnić następujące warunki:
osoba ubiegająca się nie może posiadać tytułu prawnego do innego lokalu
dochody nie przekraczają kryterium dochodowego określonego w uchwale rady gminy.

Lokale socjalne przyznawane są wyłącznie mieszkańcom danej gminy. To organ stanowiący gminy ustala kryteria wyboru osób z którymi podpisane zostaną umowy najmu.

Wniosek o przyznanie lokalu socjalnego musi zawierać:
dane osobowe osoby składającej wniosek
opis ostatnich warunków mieszkaniowych (przed odbyciem kary)
wykazanie, że jest się mieszkańcem gminy

Jeżeli gmina pozytywnie rozpatrzy złożony wniosek, wnioskującego umieszcza się na liście oczekujących. Ze względu na ograniczoną liczbę lokali i dużą liczbę oczekujących, zawarcie umowy może nastąpić po upływie kilku miesięcy lub nawet lat.

Jeżeli gmina wyda decyzję odmowną, wnioskującemu przysługuje 14 dni na złożenie odwołania do Samorządowego Kolegium Odwoławczego.

Informacje dotyczące możliwości korzystania z pomocy po opuszczeniu jednostki znajdziesz w naszych kolejnych artykułach.

Pomoc przed wyjściem z jednostki

Fundusz pomocy postpenitencjarnej

Pomoc i funkcje kuratora sądowego

Pomoc oferowana przez urzędy pracy